Category: Գրաբար

1.Կարդա «Շահաբաս եւ սրուակ մի գինի եւ միջնորդն» առակը (էջ 44՝ 24)

Շարունակել կարդալ “Շահաբաս եւ սրուակ մի գինի եւ միջնորդն” →

1.Կարդա «Ծեր ոմն եւ Մահ» առակը։ 

2.Դարձրու առակը աշխարհաբար։ 

Մի օր, մի ծերունի փայտ էր կոտրել ու ուսին գցած տանում էր տուն: Մեկ էլ ճանապարհին հոգնեց, փայտը պարտադրված դրեց գետնին և սկսեց օգնություն կանչել Մահից: Մահը երևաց և հարցերց՝ ինչու է կանչել իրեն: Ծերունին պատասխանեց.
-Օգնիր ինձ և բեռս դիր նորից իմ ուսին:
Առակս կցուցանե՝ որքան էլ դժվարություններ և անկումներ են լինում կյանքում, միևնույն է պետք է սիրել և շարունակել ապրել:

Շարունակել կարդալ “Ծեր ոմն եւ Մահ” →

1.Կարդա Մեսրոպ Մաշտոցի «Օրհնութիւն ապաշխարութեան» բանաստեղծությունը (էջ 26)

2.Դարձրու աշխարհաբար։ 

Այս կյանքի ծովը միշտ ինձ ալեկոծում է։ Մրրկացած թշնամի ալիքը ինձ վեր է բարձրացնում։ Բարի՛ նավապետ, ինձ ապավեն եղիր։
Ընկղմվելու մոտ եմ, օգնի՛ր ինձ, բարի՛ նավապետ, որովհետև իմ մեղքերը բեռի նման ծանրացել են։ Աստվա՛ծ, օգնի՛ր ինձ, քանզի այս անդունդի չար խորքը ընկղմում է ինձ, նավապե՛տ, ինձ ձեռք մեկնիր։ Փրկի՛ր վտանգից ինձ՝ նավաբեկիս, հանի՛ր այս ծովից, որ չկորչեմ իմ անօրենության մեջ։

3.Որոշիր՝ ում է դիմում։ 

Հեղինակը դիմում է Աստծուն։

4.Առանձնացրու այն բառերը, որով դիմում է Մաշտոցը։

Մաշտոցը Աստծուն դիմում է «նավապետ»։ Կարծում եմ՝ ընտրվել է հենց այդ բառը, որովհետև յուրաքանչյուրիս կյանքը Աստծու ձերքում է, և նա է հանդիսանում մեր նավապետն այս կյանքում։

5.Բացատրիր փոխաբերությունը։

Ստեղծագործոգթյան մեջ փոխաբերություն է համարվում այն միտքը, որ ալեկոծ ծովում խեղդվում է։ Ըստ իս «ալեկոծ ծով» ասելով հեղինակը ցանկացել է բնութագրել կյանքը, որը մարդկության վատ հատկանիշների՝ նախանձի, ագահության, պատճառով դարձել է ալեկոծ։

1.Կարդա «Այգի» առակը (էջ 22)։

2.Վերածիր տեքստը աշխարհաբարի։

Հոգին ավանդելով հայրն ասաց իր որդիներին.

-Ի՛մ որդիներ, ես ոչինչ չունեմ ձեզ թողնելու, միայն այս հողը և այգին, և այնտեղ կա թաղված գանձ: Սկզբից վայելեք հողը և կգտնեք գանձը:
Հոր մահից հետո որդիները գնացին այգի և սկսեցին քրքրել, բայց չգտան այնտեղ ոսկի կամ արծաթ: Քանզի նրանք երբեք չէին արել ինչպես որ պետք է, նույն տարում տվեց առատ խաղողի ողկույզներ: Այն ժամանակ հասկացան, թե իրենց հայրը գանձ ասելով ինչ նկատի ուներ:

3.Մեկնաբանիր տեքստը։

Ստեղծագործությունը արժեքների մասին է։ Այստեղ հեղինակը սովորեցնում է, որ արժեքը չի կարող հանդիսանալ միայն փողը, գանձն ու հարստությունը, այլ բարիքը, աշխատանքը։ Այս կյանքում կան ավելի կարևոր արժեքներ, և հայրը գիտակցելով, որ եթե նրանց որպես ժառանգություն թողնի միայն գումար, ապա օրերից մի օր այն կսպառվի, այդ իսկ պատճառով նա մտածեց մի տարբերակ, որի շնորհիվ կարողացավ անել այնպես, որ որդիները սկսեն աշխատել և ստեղծեն իրենց համար բարիքներ։

«Կարդում ենք հայ հին գրականություն»՝ գրաբար

1.Կարդա՛ «Գայլ եւ ոչխարք» առակը «Լեզու Նախնեաց» գրքից (դաս Դ, էջ 18)

2.Վերածի՛ր առակը ժամանակակից աշխարհաբարի։

Գայլը և ոչխարները
Մի ծերացած գայլ գանաց հոտի մոտ և ասաց.
-Ես այժմ զղջում եմ, որ շատ տխրեցրի ձեզ և այդ պատճառով ուզում եմ գալ և ձեր տանը ավել անել, ձեր թույլտվությամբ, և ձեր մանուկներին այլ գայլերից պաշտպանել։
Եվ գառներն ուրախացած ասացին.
-Այլևս նրան նեղություն չտա՛ք։
Եվ մնաց ու սպասեց մինչև գառները մեծացան և սկսեց ուտել ու պատառոտել նրանց, մինչև բազմությունը տեսավ և սատկացրեց նրան։

Շարունակել կարդալ “Գայլ եւ ոչխարք” →

«Կարդում ենք հայ հին գրականություն»՝ գրաբար

Կարդա «Լեզու նախնեաց» գրքից «Որսորդն եւ կաքաւն» առակը (էջ 12)

• Ձայնագրիր ընթերցանությունդ

Շարունակել կարդալ “Որսորդն եւ կաքաւն” →

Առիւծ մի կորիւն ծնաւ, եւ ժողովեցան կենդանիքն ի տես եւ յուրախութիւն: Գայ աղուէսն ի մէջ բազմամբոխին եւ մեծահանդիսիւ նախատեաց զառիւծն յատեանն բարձր ձայնիւ եւ անարգեաց, թէ`

 — Ա՞յդ է քո կարողութիւնդ, զի մի՛ կորիւն ծնանիս եւ ոչ բազում:

Պատասխանի ետ առիւծն հանդարտաբար եւ ասէ.

 — Այո՛, մի՛ կորիւն ծնանիմ, բայց առիւծ ծնանիմ եւ ոչ աղուէս քան զքեզ:

Բառարան

Ի տես եւ յուրախութիւն                 — տեսնելու և ուրախանալու

Գայ                                                     — գալիս է

ի մէջ բազմամբոխին                       — բազմամբոխի (հավաքվածների մեջ)

մեծահանդիսիւ                — այստեղ` հանդիսականների ներկայությամբ

զառիւծն                                             — առյուծին

ծնանիս                                               — ծնում ես

պատասխանի ետ                             — պատասխան տվեց, պատասխանեց

ասէ                                                      — ասում է

ծնանիմ                                               — ծնում եմ

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ճիշտ կարդա այս բառերը.

Զքեզ, առիւծ, կորիւն, կարողութիւն, յուրախութիւն, յատեանն, գայ, աղուէս, նախատեաց, անարգեաց:

2.Այս բառերն ու բառակապակցություններն աշխարհաբար դարձրու.

Կենդանիքն – կենդանիները
Ծնաւ – ծնեց
ժողովեցան – հավաքվեցին
նախատեաց – նախատեց
անարգեաց – անարգեց
բարձր ձայնիւ – բարձր ձայնով
ոչ աղուէս քան զքեզ – ոչ աղվես քեզ պես

3.Գրաբար դարձրու առակի համառոտ փոխադրությունը.

Առյուծը մի կորյուն ծնեց, և աղվեսը նախատեց նրան (զնա), որ մի´ կորյուն է ծնում և ոչ բազում: Իսկ առյուծը պատասխանեց.
— Մի կորիւն եմ ծնում, բայց առիւծ:

Առիւծ մի կորիւն ծնաւ, եւ աղուէսն նախատեաց զառիւծն, որ զի մի՛ կորիւն ծնանալ եւ ոչ բազում:
— Մի՛ կորիւն ծնանիմ, բայց առիւծ:

4.Ի՞նչ է ցույց տալիս առակը:

Առակը ցույց է տալիս, որ ամեն ինչը չէ, որ քանակով որոշվում է նրա որակը։ Աղվեսը ծնում է բազմաթիվ ձագեր, սակայն նրանք չունեն նույն ուժը, հզորությունը, ինչն ունի առյուծի ձագը՝ կորիունը։

5.Նույն բովանդակությամբ մի պատմություն գրիր, որի հերոսները մարդիկ են:

Կային երկու հարեվաններ, նրանցից առաջինն ուներ հինգ երեխա, իսկ երկրորդը՝ ընդամենը մեկ։ Առաջին հարևանը միշտ ծաղրում էր երկրորդին, սակայն երկրորդը չէր ընկճվում այդ խոսքերից։ Երկրորդը իր ամբողջ օրը տրմադրում էր իր միակ որդուն, նա նրան դասիարակում էր, օգնում էր դասերը կատարել, և միասին ստեղծում էին բազմաթիվ արկածներ։ Առաջին հարևանը չէր հասցնում բոլոր երեխաներին օգնել դասերը կատարել, գնալ զբոսանքների և դաստիարակել․ նրա երեխաները մեծանում էին ինքնուրույն։
Անցնում են տարիներ։ Երկրորդի որդին հասել էր մեծ բարձունքների՝ դարձել էր հանրախանաչ բժիշկ, ուներ բարի համբավ և միշտ օգնում էր մարդկանց։ Առաջինի երեխաները ոչնչի չէին հասել, նրանք չունեին կարգին կրթություն և այդ պատճառով չէին կարողանում գտնել կարգին աշխատանք, չունեին մարդկանց հետ շփվելու էթիկա։
Երբ երկրորդի որդու գործերն ավելի են լավանում, նրանք տեղափոխվում են այլ բնակարան՝ ավելի լավը և ավելի հարմարավետ։ Տեղափոխվելու օրը երկու հարևանները հանդիպում են, և երկրորդն ասում է առաջինին․ «Իմ երեխան մեկն էր, բայց նրա հասած բարձունքներին քո հինգ երեխաները նույնիսկ միասին չկարողացան հասնել»։

Իմաստասէր ոմն աղքատ ունէր ծոյլ որդիս եւ ի ժամ մահուն կոչեաց զորդիսն եւ ասէ.

 — Ո՛վ որդեակք, բազում գանձ կայ պահեալ ի հարցն իմոց յայգին մեր, իսկ զտեղին ոչ ցուցանեմ ձեզ, այլ որ աշխատի ևւ խորագոյն փորէ, նա գտանէ զգանձն:

Եւ յետ մահուն հօրն, սկսան որդիքն ջանալ մեծաւ աշխատութեամբ եւ խորագոյն վարէին, եւ ամէն մէկ իւրն ջանայր, զի ինքն գտցէ զգանձն:

Եւ սկսաւ այգին աճիլ եւ զօրանալ եւ ետ բազում պտուղ եւ ելից զնոսա գանձիւ:

Բառարան

ոմն                    — մի մարդ, մեկը (ոմն աղքատ – մի աղքատ մարդ)
որդիս                — որդիներ
ի ժամ մահուն — մահվան ժամին
կոչեաց              — կանչեց
զորդիսն            — որդիներին
որդեակք           — որդյակներ
պահեալ            — պահված
ի հարցն իմոց   — իմ հայրերից, իմ հայրերի կողմից
յայգին                — այգում
զտեղին              — տեղը
ոչ ցուցանեմ      — ցույց չեմ տալիս
որ                                       — ով, ով որ
խորագոյն                         — ավելի խոր
փորէ                                  — այստեղ` փորի
գտանէ                               — այստեղ` կգտնի
յետ մահուան հօրն         — հոր մահվանից հետո
մեծաւ աշխատութեամբ — մեծ չարչարանքով
վարէին                              — վարում էին
իւր ջանայր                        — ինքն էր ջանում (ձգտում էր)
զի                                         — որ, որպեսզի
գտցէ                                    — գտնի, կգտնի, պիտի գտնի, գտնելու է
ետ                                        — տվեց
ելից                                      — լցրեց
զնոսա                                 — նրանց
գանձիւ                                — գանձով

Հարցեր և առաջադրանքներ

1.Ճիշտ կարդա այս բառերն ու բառակապակցությունները.

Կոչեաց, որդեակք, պահեալ, աշխատութեամբ, յայգին, յետ, զտեղին, զգանձն, զնոսա, մահուան, խորագոյն, իւրն:

2.Հետևյալ բառերն ու բառակապակցություններն աշխարհաբար դարձրու.

Ասէ – ասել
որդիքն – որդիները
սկսան – սկսեցին
յայգին մեր – մեր այգին
զգանձն – գանձը
սկսաւ – սկսեց
բազում պտուղ – բարիք
ետ բազում պտուղ – տվեց բազում պտուղներ

3. Աշխարահաբար դարձրու առակը:

Իմաստասեր աղքատ  մեկն ուներ ծույլ որդիներ և մահվան ժամանակ կանչեց որդիներին և ասեց.
— Ո՛վ որդիներ, բազում գանձեր կա պահված իմ հայրերի կողմից մեր այգում, իսկ տեղը ցույց չեմ տալու, այլ ով որ աշխատի և խորագույն փորի, նա կգտնի գանձերը:
Եվ հոր մահվան օրվանից սկսած, սկսեցին որդիները ջանալ մեծ չարչարանքով և խորագույն վարել, և ամեն մեկն ինքն էր ջանում, որ ինքը գտնի գանձերը:
Եվ սկսեց այգին աճել և զորանալ և տվեց բազում պտուղ և լցրեց նրանց գանձով:

4.Ինչի՞ց է երևում հոր իմաստասեր լինելը:

Հայրը գիտակցում էր, որ իր մահը մոտ է և չէր ցանկանում, որ իր մահից հետո իր որդիները լինեն ալարկոտ, չունենան իրենց ապրուստի միջոցը և ժառանգությունը վատնելուց հետո ձեռնունայն մնան։ Նա որդիներին պատմեց գանձերի մասին, որոնք իրականում գոյություն չունեին։ Որդիները գանձերը գտնելու նպատակով սկսեցին աշխատել հեղի հետ և հողը բերրի դարձնել։ Հենց այստեղ էլ կայանում է հոր իմաստունությունը։

5.Մեկ նախադասությամբ գրիր` ի՞նչ է ցույց տալիս առակը:

Առակը սովորեցնում է, որ յուրաքանչյուրն իր աշխատանքի միջոցով պետք է հասնի հարստության, ձեռք բերի համբավ և ստեղծի իր ապրուսի միջոցը։

Լաւ է կոյր աչօք, քան կոյր մտօք:

Կարդա այսպես.

լաւ — լավ
կոյր — կույր

Բառարան

աչօք — աչքով
մտօք — մտքով

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Նախադասությունը ժամանակակից հայերեն (աշխարհաբար) դարձրու: Գրաբար և աշխարհաբար նախադասությունները բարձրաձայն կարդա՛: Քո կարծիքով ո՞ր դեպքում է այն ավելի գեղեցիկ հնչում:

Լավ է կույր աչքով, քան կույր մտքով։

Իմ կարծիքով այն ավելի գեղեցիկ է հնչում աշխարհաբար։

• Կոյր մտօք արտահայտությունն ինչպե՞ս ես հասկանում: Դրա հակառակ իմաստն արտահայտող բառը կամ բառակապակցությունը գտիր:

Կույր միտքով— զարգացած

• Մարդը կարո՞ղ է սրտով կույր լինել (գրաբ. կլինի` կոյր սրտիւ):

Այո, մարդ կարող է անսիրտ լինել, ոչ մեկի մասին չմտածել և ոչ մեկին չօգնել:

• Լավ է կոյր աչօք, քան կոյր մտօք նախադասության իմաստն աշխարհաբար քանի՞ ձևով կարող ես արտահայտել:

3 ձևով

• Ինչպե՞ս ես հասկանում այս նախադասությունը (նախադասությունն ազատ և ընդարձակ փոխադրիր):

Լավ է ոչինչ չտեսնել, քան թե իմանալ: