Category: Ֆիզիկա 8

1.Ինչ է շոգեգոյացումը

Նյութի անցումը հեղուկ կամ պինդ վիճակից գազային վիճակ կոչվում է շոգեգոյացում։

2. Ինչ է գոլորշիացումը

Հեղուկի ազատ մակերևույթից շոգեգոյացումը կոչվում է գոլորշիացում։

3. Ինչ է խտացումը

Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում է խտացում։

4. Որ գոլորշին է կոչվում հագեցած

Գոլորշի, որն իր հեղուկի հետ շարժուն հավասարակշռության մեջ է, կոչվում է հագեցած:

5. Որ պրոցեսն են անվանում եռում

Եռում անվանում են հեղուկի ամբողջ ծավալում շոգեգոյացման պրոցեսը։

6. Ինչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան

Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան։

7. Ինչն են անվանում շոգեգոյացման ջերմություն

Այն ջերմաստիճանը, որի ժամանակ սկսում է հալումը և ավարտվում, անվանում են նյութի հալման ջերմաստիճան։

8. Ինչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն

Ֆիզիկական այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե հաստատուն ջերմաստիճանում ինչ ջերմաքանակ է անհրաժեշտ 1 կգ հեղուկի գոլորշացման համար, կոչվում է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն։

1. Ինչ ագրեգատային վիճակներում կարող է լինել նյութը:

Նյութը կարող է լինել պինդ, հեղուկ և գազային վիճակներում:

2. Որոնք են ջրի ագրեգատային վիճակները:

Գազային վիճակ

Հեղուկ վիճակ

Պինդ վիճակ

3. Ինչով են բնորոշվում նյութի այս կամ այն ագրեգատային վիճակները:

Նյութի ագրեգատային վիճակը որոշվում է արտաքին ֆիզիկական պայմաններով, մասնավորապես` ջերմաստիճանով և ճնշումով:

4. Որ պրոցեսն է կոչվում հալում:

Բյուրեղային նյութի անցումը պինդ վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում է հայում:

5. Որ պրոցեսն է կոչվում պնդացում:

Բյուրեղանվան նյութի անցումը հեղուկ վիճակից պինդ վիճակ կոչվում է պնդացում:

6. Ինչ է հալման ջերմատիճանը:

Այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է բյուրեղային նյութը հալման ջերմաստիճանում հեղուկի փոխարկելու համար, կոչվում է հալման ջերմություն:

7. Ինչ է գոլորշիացումը:

Նյութի անցումը հեղուկ կամ պինդ վիճակից գազային վիճակի կոչվում է գոլորշիացում:

8. Ինչ է խտացումը:

Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակի կոչվում է խտացում:

9. Որ գոլորշին է կոչվում հագեցած:

Գոլորշի, որն իր հեղուկի հետ շարժուն հավասարակշռության մեջ է, կոչվում է հագեցած:

§42. Կոնվեկցիա.§43.Ճառագայթային ջերմափոխանակում .Առաջադրվող հարցեր՝

1. Բացատրեք,թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը
   մթնոլորտի ստորին՝ տաք, եւ վերին՝ սառը, շերտրրի միջեւ: Ձեզ
   հայտնի որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը:

2.Ջերմահաղորդմանորեղանակնենանվանումկոնվեկցիա:Որնէ
կոնվեկցիայի եւ ջերմահաղորդականության երեւույթիհիմնական
տարբերությունը:

Երբ էներգիան մի տեղից մյուսը փոխանցվում է՝ շնորհիվ նյութի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման, իրականանում է միայն հեղուկներում և գազերում, էներգիան մի տեղից մյուսը փոխանցվում է նյութի տեղաշարժի հետևանքով:

3 .Նկարագրեք օդում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով։Ծուխը սովորաբար երկար մնում է խողովակում։Բայց երբ փորձենք ներքևից խողովակին մոտեցնենք վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը վեր կբարձրանա շնորհիվ կոնվեկցիայի և շարժման մեջ կդրվի խողովակի ներսի ծուխը որն էլ դուրս կգա խողովակի վերին ծայրից։

4..Նկարագրեք ջրում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Ապակե անոթի մեջ ջուր լցնենք և անոթի հատակին դնենք կայլիումի պերմանգանատի մի քանի փշուր։Կտեսնենք, որ հատակի մոտ ջուրը կդառնա մանուշակագույն։Անոթը դնենք վառվող գազոջախին կտեսնենք, թե ինչպես է գունավորված ջրի ներքևի տաք շերտերը, արտամղվելով՝ սառը ջրից բարձրանում են վեր։Իսկ սառը պատերի մոտի ջուրը իջնում է ներքև։

5.Ինչպեսէ գոյանում ամպը:

Երբ օդն սկսում է հագենալ ջրային գոլորշիներով, և ջերմաստիճանր նվազում է, մթնոլորտում գտնվող ջրային գոլորշիներր խտանում են, ինչի հետևանքով առաջանում են ամպ

6.Ինչպես գիտենք կա մթնո­լորտային բարձր և ցածր ճնշման վայրեր: Մթնոլորտային բարձր ճնշման վայրից օդի զանգվածր տեղափոխվում է ցածր ճնշման վայր, ևառաջա­նում է քամի:Քամու ուժգնությունը կախված է ճնշումների տարբերությունից, իսկ ճնշումների տարբերությունը՝ ջերմաստիճանների տարբերությունից։

7.Հնարավորէարդյոքկոնվեկցիանպինդմարմիններում?

Ոչ. որովհետև կոնվեկցիան իրականանում է միայն հեղուկներում և գազերում։

8.Ինչէէլեկտրամագնիսականդաշտը:Ինչվիճակներումկարողէգոյությունունենալ:

Մատերիայի ձև է, որը իրականացնում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցությունը։Այն կարող է լինել շարժման և դադարի վիճակում։

9. Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը

էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:

10.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում:
Բերեք մի քանի օրինակ:

Ջերմահաղորդականությունը, որն իրականացվում է ջերմային ճառագայթման արձակման և կլանման միջոցով կոչվում է ճառագայթային ջերմափոխանակություն։Օրինակ երբ մեր ձեռքերը դնում ենք ինչոր տաք իրի վրա ,մենք զգում ենք որ այդ ջերմությունը այդ իրից հաղորդվում է մեր ձեռքերին։

11..Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ճառագայթումը՝սեւ, թե սպիտակ:

Ինձ թվում է որ մուգ գույնի մարմինը ավելի լավ է կլանում քան բաց գույնի մարմինը։

12.Ինչու են օդապարիկները, ինքնաթիռի թևերը ներկում արծաթագույն, իսկ Երկրի արհեստական արբանյակներում տեղակայված որոշ սարքեր՝ մուգ գույնով:

Ներկում են արծաթագույն որովհետև այն բաց է իսկ բաց գույնի մարմինները քիչ են կլանում ջերմային ճառագայթում։

Թեմա՝ Ներքին էներգիա (ԳԼՈՒԽ V)
§38. Ներքին էներգիա.
§39. Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները. Առաջադրվող հարցեր՝

1. Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
2. Ձեւակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը:
3. Ինչպես է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան
   հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք
   էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:
4. Ինչու է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը
   բարձրանում:
5. Ինչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:
6. Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին
   էներգիայի գոյությունը:
7. Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության
   ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:
8. Ինչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:
9. Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց
   մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:
10. Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ
    աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:
11. Ինչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել
    էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:
12. Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում
    ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել
    ներքին էներգիայի այդ աճը:
13. Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը
    բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:
14. Հնարավոր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի եւ ջրի միջեւ, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0 ° C: Բացատրեք ինչու:

1.Մեխանիկական էներգիան լինում է կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարն է

2.շփման ուժերի բացակայությամբ մեխանիկական էներգիան շարժման ընթացքում մնում է հաստատուն։

3.Տեղի է ունենում պոտենցիալ էներգիայի փոխակերպում կինետիկ էներգիայի։

4.երկու մարմինների մոլեկուլները շփման մակերեսում կատարում են ջերմային շարժում և տաքանում են։

5.Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա:

6.

7.Երբ բարձրությունից մի բան ընգնում է։

8.էներգիայի պահպահման օրենքը։

9.Օրինակ երբ ջուրը տաքացնում ենք։

10.

11.Ջերմահաղորդում նյութի ջերմությունը փոխանցելու հատկությունը։

12.Ջերմահաղորթման

13.երբ խառնում ենք իրար տաք ջրի մոլեկուլները անցնում են սառը ջրին,որովհետև տաք ջրի մոլեկուլների ջերմային շարժումը ավելի արագ է։

14.Սառույցը կհալվի և նրանց մոլեկուլները կխառնվեն

«Սովորական հավկիթն իրենից ներկայացնում է Երկրի լավագույն  մոդելը: Շատ բարակ կեղև, ինչպես երկրակեղևը, դեղնուցը միջուկն է, իսկ սպիտակուցը` Երկրի միջնապատյանը»:

1.Նախագիծ՝ «Զատկական ձվի ֆիզիկան»: 

Ծրագրի հեղինակ՝ Նունե ԹԵմուրյան

Ծրագրի ղեկավար՝ Լուսինե Բուշ

Մասնակիցներ՝ Միջին դպրոցի սովորողներ

Ծրագրի նպատակը. Սովորողներին ներգրավել շրջապատող աշխարհի գիտական գաղափարի ձևավորման գործընթացում, հավաքած տեղեկությունների և ստացված գիտելիքների հիման վրա կատարել փորձեր, նկարագրել այն, բացատրել դիտարկվող ֆիզիկական երևույթը, եզրակացություններ անել, ամփոփել, պատրաստել ուսումնական նյութ և տեղադրել այն անձնական բլոգում, ինչպես նաև զարգացնել նյութերը հավաքելու, մշակելու և համապատասխան ձևով ներկայացնելու հմտություններ:

1. Ձվի թարմությունն ստուգելու հնարավոր միջոցները:

Ձվի թարմությունը որոշելու համար հարկավոր է ստուգել հոտը։ Բայց դա այնքան էլ վստահելի եղանակ չէ՝ հաշվի առնելով տնտեսվարողների կողմից թույլ տրվող խախտումները։ Ձվի թարմությունը կարելի է ստուգել մեկ բաժակ ջրի օգնությամբ։ Թարմ ձուն մնում է բաժակի հատակին 10-21 օրվա ձուն ուղղվում է վերև։ Հին ձուն հայտնվում է ջրի երեսին։

2.Ինչպես ստուգել՝  եփած է ձուն թե ոչ:

Հենց սկսում է ձուն եռալ, ժամ ենք պահում 5-7 րոպե։Ստուգելու համար կարող, ենք ջրից հանել, դնել սեղանին կամ ինչ-որ հարթ տարածության վրա և պտտել։Եթե լավ է պտտվում, ուրեմն ձուն եփված է։

3.Ինչպես ճիշտ  խաշել ձուն:

Ձուն  դնում ենք եռացրած ջրի մեջ։ 30 վայրկյան անց, երբ ջուրը կսկսի եռալ, մեղմացնում ենք կրակն ու ևս 10-11 րոպե եփում ենք։ Մի քանի րոպե թողնում ենք սառը ջրի մեջ։ Ջրում եփվելու ընթացքում աղ ենք ավելացնում, որպեսզի ձուն չճաքի։ Ձուն եփում ենք փոքր կաթսայի մեջ, որպեսզի դրանք հնարավորինս մոտ լինեն միմյանց ու չկարողանան տեղաշարժվել։ Եթե ձուն թարմ է, ապա եփում ենք 3-4 րոպե ավելի։

4.Որ երևույթն է ընկած ձվի ներկման հիմքում և ինչպես է այն արտահայտվում: Բացատրել:

Ընկած ձվի ներկման հիմքը դա Զատիկն է, ձուն ընդհանրապես խորհրդանշում է առատություն և վերածնունդ։ Քրիստոնեական Զատկի ժամանակ այն Սուրբ գերեզմանի խորհրդանիշն է, որտեղից Հիսուսը հարություն առավ: Բացի այդ, մեկ այլ ավանդույթի համաձայն, Զատկի ձվերը կարմիր գույնով ներկելը խորհրդանշում է Հիսուսի խաչելության ժամանակ թափած արյունը։

5.Ինչու չի կարելի ձուն տեղադրել միկրոալլիքային վառարանի մեջ:

Հում ձուն պայթում է, երբ այն փորձում ես պատրաստել միկրոալիքային վառարանում: Նույնը կարող է տեղի ունենալ մաքրած ու խաշած ձվի հետ։

6.Որ ծայրից է ավելի հեշտ կոտրվում ձուն:

Ձուն ավելի հեշտ կոտրվվում է լայնացող մասից։

7.Ինչպես կարելի է ձվի օգնությամբ որոշել աղաջրի լուծույթի անհրաժեշտ խտության քանակության ստուգումը:

Հում ձուն դնում ենք աղաջրով լի տարայի մեջ ու ինչքան վերև է բարձրանում ձուն, այնքան շատ է աղաջրի աղի քանակը։

Կատարել փորձեր. 

1. Ինչպես խաշած ձուն ամբողջությամբ տեղավորել ապակե շշի մեջ: Բացատրել այն և ամփոփել:
2. Գունզարդել ձուն և բացատրել տեղի ունեցած  ֆիզիկական երևույթն ու կատարման գործընթացը: Դիֆուզիա:
3. Ձվի օգնությամբ որոշել աղաջրի լուծույթի անհրաժեշտ խտության քանակը: Բացատրել և կատարել համապատասխան եզրակացություն:

Թեմա՝  

• 35. Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնի ջերմաստիճանը: 
• 36. Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ:

1. Ինչ է կատարվում տաք և սառը մարմիններն իրար հպելիս:

Տաք և սառը մարմինները իրար հպելիս տաք մարմինը միշտ հովանում է, իսկ սառը մարմինը՝ տաքանում:

2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է բնորոշում մարմնի տաքացվածության աստիճանը:

Մարմինների տաքացվածությունը բնորոշում են ջերմաստիճան կոչվող ֆիզիկական մեծությամբ:

3.Ինչ կապ կա մոլեկուլների անկանոն շարժման արագությունների և մարմնի ջերմաստիճանի միջև:

Երբ ջերմաստիճանը բարձրանում է, ապա դիֆուզիայի գործընթացը արագնում է և այդպիսով ջերմաստիճանը պատճառ է դառնում քաոսային անկանոն շարժման արագացմանը:

4. Ինչ է ջերմային շարժումը:

Մարմնի մասնիկների՝ ատոմների և մոլեկուլների անկանոն, քաոսային շարժումն անվանում են ջերմային շարժում:

5.Ինչու է գազերում դիֆուզիան տևում տասնյակ վայրկյաններ, երբ մոլեկուլների  ջերմային շարժման արագությունները հարյուրավոր մ/վ կարգի մեծություններ են:

Քանի որ ջերմային շարժման արագությունները շատ մեծ են, ապա գազի մոլեկուլները սենյակի մի ծայրից մյուսը կարող են հասնել մի քանի հարյուրերորդական վայրկյանում: Սակայն հսկայական թվով մոլեկուլների հետ անկանոն և պատահական բախումների հետևանքով մոլեկուլները որոշակի ուղղությամբ տեղափոխվում են չնչին չափով: Հենց սա է պատճառը, որ դիֆուզիան գազերում տևում է տասնյակ վայրկյաններ:

6. Կարելի է արդյոք մեր զգայարանների օգնությամբ ճիշտ գնահատել մարմնի ջերմաստիճանը:   

Եթե ձեռքը հպենք մայթեզրի ծառին և մոտակա լուսավորության մետաղե սյանը, ապա վերջինս կթվա շատ ավելի սառը, քան ծառը, չնայած և՛ ծառը, և՛ մետաղե սյունը նույն ջերմաստիճանում են: Այս, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ օրինակներ համոզում են, որ մեր զգայարաններով ջերմաստիճանի գնահատումը շատ մոտավոր է:

7. Ինչպես է կոչվում մարմնի ջերմաստիճանը չափող սարքը:

Ջերմաստիճանը, ինչպես և յուրաքանչյուր ֆիզիկական մեծություն, կարելի է որոշել չափումների միջոցով: Առավել տարածված հեղուկային ջերմաչափներում օգտագործվում է հեղուկի ջերմային ընդարձակման երևույթը:

8. Ինչպիսի ջերմաչափեր գիտեք:  

Լաբորատորիաներում և բժշկության մեջ օգտագործում են հիմնականում սնդիկային ջերմաչափ, իսկ կենցաղում օգտագործվող ջերմաչափերում, որպես հեղուկ, օգտագործում են գունավորված սպիրտ կամ առողջության համար անվտանգ այլ հեղուկներ:

9. Ֆիզիկական ինչ երևույթ է օգտագործվում սնդիկային ջերմաչափում:

Սնդիկային ջերմաչափում, ինչպես և մյուս հեղուկային ջերմաչափերում  օգտագործվում է հեղուկի ջերմային ընդարձակման երևույթը՝ տաքանալուց սնդիկի ծավալը մեծանում է և հետևաբար բարձրանում է սնդիկի սյան բարձրությունը:

10. Ինչ ջերմաստիճանային սանդղակներ գիտեք: 

Լայնորեն տարածված է Ցելսիուսի սանդղակը, Ֆարենհայտի սանդղակը:

11. Ինչ կապ կա  Ցելսիուսի և Ֆարենհայտի սանդղակների 1 աստիճանների միջև:

Նույն մարմնի ջերմաստիճանը կարելի է չափել տարբեր սանդղակներ ունեցող ջերմաչափերով, ուստի դրանց ցուցմունքները կապված են միմյանց հետ:

12. Գրեք բնության մեջ և տեխնիկայում հանդիպող ջերմաստիճանների մասին: Օրինակ՝ Արեգակի մակերևույթի ջերմաստիճան, Երկրագնդի վրա ամենացածր  ջերմաստիճան.. և այլն: Ինչպես նաև կաթնասունների և թռչունների մարմինների ջերմաստիճանը: 

Արեգակի մակերևույթի ջերմաստիճանը — 6000°C

Հրաբխից դուրս հոսող լավայի ջերմաստիճանը — 1100-1200°C

Սպիրտայրոցի բոցի ջերմաստիճանը — 1000°C

Երկրագնդի վրա ամենաբարձր ջերմաստիճանը — 58°C

Երկրագնդի վրա ամենացածր ջերմաստիճանը — 88°C

Ձի.` 38°C

Կով.` 38,5-39,5°C

Խոզ.` 38,5-40°C

Ճագար.`38,5-39°C

Շուն.`38-39

Հավ.`41°C

Սագ.`41,5°C

Պատրաստեք գեղեցիկ ուսումնական նյութ և ներկայացրեք այն: Կարող եք օգտվել նաև դասագրքի ՛՛Հետաքրքիր է իմանալ՛՛  թեմայից՝ էջ 113: