Posted in Ֆիզիկա 8, Առցանց ուսուցում 8

Դաս 28.(20.04- 24.04)

§42. Կոնվեկցիա.§43.Ճառագայթային ջերմափոխանակում .Առաջադրվող հարցեր՝

  1. Բացատրեք,թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը
    մթնոլորտի ստորին՝ տաք, եւ վերին՝ սառը, շերտրրի միջեւ: Ձեզ
    հայտնի որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը:

2.Ջերմահաղորդմանորեղանակնենանվանումկոնվեկցիա:Որնէ
կոնվեկցիայի եւ ջերմահաղորդականության երեւույթիհիմնական
տարբերությունը:

Երբ էներգիան մի տեղից մյուսը փոխանցվում է՝ շնորհիվ նյութի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման, իրականանում է միայն հեղուկներում և գազերում, էներգիան մի տեղից մյուսը փոխանցվում է նյութի տեղաշարժի հետևանքով:

3 .Նկարագրեք օդում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով։Ծուխը սովորաբար երկար մնում է խողովակում։Բայց երբ փորձենք ներքևից խողովակին մոտեցնենք վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը վեր կբարձրանա շնորհիվ կոնվեկցիայի և շարժման մեջ կդրվի խողովակի ներսի ծուխը որն էլ դուրս կգա խողովակի վերին ծայրից։

4..Նկարագրեք ջրում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Ապակե անոթի մեջ ջուր լցնենք և անոթի հատակին դնենք կայլիումի պերմանգանատի մի քանի փշուր։Կտեսնենք, որ հատակի մոտ ջուրը կդառնա մանուշակագույն։Անոթը դնենք վառվող գազոջախին կտեսնենք, թե ինչպես է գունավորված ջրի ներքևի տաք շերտերը, արտամղվելով՝ սառը ջրից բարձրանում են վեր։Իսկ սառը պատերի մոտի ջուրը իջնում է ներքև։

5.Ինչպեսէ գոյանում ամպը:

Երբ օդն սկսում է հագենալ ջրային գոլորշիներով, և ջերմաստիճանր նվազում է, մթնոլորտում գտնվող ջրային գոլորշիներր խտանում են, ինչի հետևանքով առաջանում են ամպ

6.Ինչպես գիտենք կա մթնո­լորտային բարձր և ցածր ճնշման վայրեր: Մթնոլորտային բարձր ճնշման վայրից օդի զանգվածր տեղափոխվում է ցածր ճնշման վայր, ևառաջա­նում է քամի:Քամու ուժգնությունը կախված է ճնշումների տարբերությունից, իսկ ճնշումների տարբերությունը՝ ջերմաստիճանների տարբերությունից։

7.Հնարավորէարդյոքկոնվեկցիանպինդմարմիններում?

Ոչ. որովհետև կոնվեկցիան իրականանում է միայն հեղուկներում և գազերում։

8.Ինչէէլեկտրամագնիսականդաշտը:Ինչվիճակներումկարողէգոյությունունենալ:

Մատերիայի ձև է, որը իրականացնում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցությունը։Այն կարող է լինել շարժման և դադարի վիճակում։

9. Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը

էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:

10.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում:
Բերեք մի քանի օրինակ:

Ջերմահաղորդականությունը, որն իրականացվում է ջերմային ճառագայթման արձակման և կլանման միջոցով կոչվում է ճառագայթային ջերմափոխանակություն։Օրինակ երբ մեր ձեռքերը դնում ենք ինչոր տաք իրի վրա ,մենք զգում ենք որ այդ ջերմությունը այդ իրից հաղորդվում է մեր ձեռքերին։

11..Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ճառագայթումը՝սեւ, թե սպիտակ:

Ինձ թվում է որ մուգ գույնի մարմինը ավելի լավ է կլանում քան բաց գույնի մարմինը։

12.Ինչու են օդապարիկները, ինքնաթիռի թևերը ներկում արծաթագույն, իսկ Երկրի արհեստական արբանյակներում տեղակայված որոշ սարքեր՝ մուգ գույնով:

Ներկում են արծաթագույն որովհետև այն բաց է իսկ բաց գույնի մարմինները քիչ են կլանում ջերմային ճառագայթում։

Posted in Ֆիզիկա 8, Առցանց ուսուցում 8

Ներքին էներգիա. Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները

Թեմա՝ Ներքին էներգիա (ԳԼՈՒԽ V)
§38. Ներքին էներգիա.
§39. Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները. Առաջադրվող հարցեր՝

  1. Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
  2. Ձեւակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը:
  3. Ինչպես է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան
    հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք
    էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:
  4. Ինչու է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը
    բարձրանում:
  5. Ինչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:
  6. Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին
    էներգիայի գոյությունը:
  7. Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության
    ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:
  8. Ինչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:
  9. Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց
    մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:
  10. Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ
    աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:
  11. Ինչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել
    էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:
  12. Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում
    ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել
    ներքին էներգիայի այդ աճը:
  13. Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը
    բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:
  14. Հնարավոր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի եւ ջրի միջեւ, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0 ° C: Բացատրեք ինչու:

1.Մեխանիկական էներգիան լինում է կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարն է

2.շփման ուժերի բացակայությամբ մեխանիկական էներգիան շարժման ընթացքում մնում է հաստատուն։

3.Տեղի է ունենում պոտենցիալ էներգիայի փոխակերպում կինետիկ էներգիայի։

4.երկու մարմինների մոլեկուլները շփման մակերեսում կատարում են ջերմային շարժում և տաքանում են։

5.Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա:

6.

7.Երբ բարձրությունից մի բան ընգնում է։

8.էներգիայի պահպահման օրենքը։

9.Օրինակ երբ ջուրը տաքացնում ենք։

10.

11.Ջերմահաղորդում նյութի ջերմությունը փոխանցելու հատկությունը։

12.Ջերմահաղորթման

13.երբ խառնում ենք իրար տաք ջրի մոլեկուլները անցնում են սառը ջրին,որովհետև տաք ջրի մոլեկուլների ջերմային շարժումը ավելի արագ է։

14.Սառույցը կհալվի և նրանց մոլեկուլները կխառնվեն

Posted in Անգլերեն 8, Առցանց ուսուցում 8

English idioms

1.Hi Ann, speak of the devil, I was just telling my mom that you are great writer.

2. I’m going outside once in blue moon.

3. I will do that when pigs fly.

4. They really cut corners when they send me this.

5. Don’t judge the book by his cover maybe he’s a good guy.

6. Before the performance they wish me break a leg.

7. I had no choice so I decided to let the cat out of the bag.

8. We talk about everything except the elephant in the room.

9. Betty has work for hour on those irregular Spanish verbs, but no pain no gain

10. Are you feeling under weather today?

Posted in Հայոց լեզու 8, Առցանց ուսուցում 8

Նպատակի պարագա

  • Աղջիկները գնացին աղբյուրը՝ ջրի:
  • Շտապում էի՝ սեղմելու այդ մեծ բարեգործի ձեռքը:

Բայական անդամի այն լրացումը, որը ցույց է տալիս գործողության կատարման նպատակը, կոչվում է նպատակի պարագա (ինչի՞ համար, ի՞նչ նպատակով):

Գտի՛ր նպատակի պարագաները:

  • Հանուն հայրենիքի նա պատրաստ էր կյանքը զոհաբերել:
  • Նրանք հանդիպեցին վեճը հարթելու նպատակով:
  • Նա հանձնվեց իշխանություններին հանուն իր ընտանիքի ապահովության:
  • Չարժե այդ մանրուքի համար գնալ-հասնել աշխարհի ծայրը:
  • Գնացել-կանգնել էր ճանապարհի վրա՝ եկող-գնացողի հետ մի քիչ զրույց անելու:

Կետադրությունը:

  1. Գյուղացիներից ոմանք վազում էին բանջարանոցները վերջին դդումները հավաքելու համար:
  2. Գյուղացիներից ոմանք վազում էին բանջարանոցները՝ վերջին դդումները հավաքելու:
  3. Գյուղացիներից ոմանք վազում էին բանջարանոցները, որ (որպեսզի) վերջին դդումները հավաքեն:

Կետերի փոխարեն գրի՛ր նպատակի պարագաներ – կապերով (համար, հանուն, նպատակով), առանց կապերի, երկրորդական նախադասությամբ:

  • Ադամը շնչասպառ վազում էր մորը հասնելու համար։ ինչի՞ համար
  • Վեպի հերոսները կառուցում են տիեզերանավ երկրագունդը փրկելու նպատակով։ (Ի՞նչ նպատակով)
  • Ամբողջ օրը շրջեցինք պապիկին նվեր գտնելու համար։ (Ինչի՞ համար)
  • Կանգնել էր պատուհանի տակ նրա ուշադրությունը գրավելու նպատակով։ (Ի՞նչ նպատակով)
  • Հյուրերի բազմությունը շարժվեց դեպի դահլիճ կիթառային կատարումը լսելու նպատակով։ (Ի՞նչ նպատակով)

Շարահյուսորեն վերլուծիր նախադասությունը:

  • Լարվածությունը(ենթակա) թուլացնելու(ստորոգյալ) ամենահեշտ(ածական) միջոցը(ենթակա) հյուսելն է(ստորոգյալ), որի ժամանակ մարդ կենտրոնանում է թելի ու նախշի վրա՝ կամաց-կամաց կտրվելով իրեն անհանգստացնող մտքից, մտածելով արդյունքի մասին:

Երկրորդական նախադասությունները դարձրո՛ւ դերբայական դարձվածներ:

  • Գիտնականները փորձերով ապացուցել են, որ աղավնիներն օժտված են հիանալի հիշողությամբ:
    Աղավնիների հիանալի հիշողությամբ օժտված լինելը փորձերով ապացուցել են գիտնականները։
  • Անգլիայում հրատարակվել է հայտնի մարդկանց ցուցակը, որոնք գրել են ձախ ձեռքով:
    Ձախ ձեռքով գրող հայտնի մարդկանց ցուցակը հրապարակվել է Անգլիայում։
  • Կա ձմեռվա ճանապարհ, որ անցնում է արևկող տեղերով:
    Արևկող տեղերով անցնող ձմեռվա ճանապարհ կա։
  • Մանուկները գնում են ծանոթ արահետով, որովհետև մյուս կածանները նրանց անծանոթ են ու երիկյուղալի:
  • Այն օրից, երբ գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս:
    Ուղիղ մեկ ամիս քր անցել նրա գյուղ գալու օրից։

Կետադրի՛ր:

  1. Եթե բոլորը քեզ նման մտածեին՝ աշխարհն այսպիսին չէր լինի:
  2. Այդ կղզին կատարյալ դրախտ կարելի էր դարձնել, որովհետև հորդաբուխ աղբյուրներ կային այնտեղ:
  3. Ինչ անելս չիմանալով՝ ես լուռ, շվարած նայում էի նրան:
  4. Հարուստ մազերը փռվել էին ուսերին և թիկունքին՝ նրան տալով գիշերային ոգու կերպարանք:
  5. Սոնան՝ ձկնորսի դուստրը, գլխիկոր մոտեցավ, ցած իջավ նավակի մեջ ու նրանք սլացան ջրերի վրայով:
Posted in Առցանց ուսուցում 8, Գրականություն 8

Վանոն և Նիկոն

  • Էռլոմ Ախվլեդիանի — «Վանոն և Նիկոն»: Փորձի՛ր սարկազմի միջից դուրս բերել պատմվածքների լուրջ ասելիքը: Գրի՛ր քո վերաբերմունքը:

Այս պատմվածքները շատ հետաքրքիր էին և պատմվածքներում կար սարկազմ։ Առաջին միտքը, որ շատ հավանեցի այն էր, որ մարդը ոչ մեկին չի պատկանում։ Մարդը միայն պատկանում է իրեն և ինքը պետք է կառավարի և դասավորի իր կյանքը։ Երկրորդ միտքը, որը հավանեցի, այն էր, որ ամեն մարդուց աշխարհում մի հատ կա և, որ ամեն ինչ տարբեր է։ Եթե ամեն ինչ նույնը լիներ, կյանքը անիմաստ կլիներ։ Երրորդ միտքը, որ հավանեցի, այն էր, որ մարդ չպետք է ամեն ինչին մանրակրկիտ նայի և գուշակի ապագան։ Չպետք է մտածել, թե ինչ կարող է պատահել քեզ հաջորդ րոպեին և չպետք է վախենալ ապագայից, այլ պետք է ապրել ներկայով։

Posted in Քիմիա 8, Առցանց ուսուցում 8

Ջրածին

Ջրածին — 💫Մանե Հակոբջանյանի բլոգ💖

Ջրածնի անձնագիրը

1. Քիմիական նշանը — H

2. Կարգաթիվը — 1

3. Ar(H2) = 1

3. Քիմիական բանաձևը — H2

4. Mr (H2) =2  (H-H) — Ոչ բեվեռային կովալենտ կապ

5. Դիրքը պարբերական համակարգում — պարբ.1, խումբ1, ենթ. գլխավոր

6. Ատոմի բաղադրություն — (1p, 0n) 1e

7. Ատոմի կառուցվածք — +1 )1e

8. 1ատոմի զանգվածը m0 = 1*1,66*1,-27կգ

Տարածվածությունը բնության մեջ

   Տիեզերքում ջրածինը ամենատարածված տարրն է և այն կազմում է աստղերի և Արեգակի զանգվածի մոտ կեսը, Արեգակի մթնոլորտի 84 %-ը և միջաստղային միջավայրի հիմնական մասը։ Երկրագնդի վրա ջրածինը առաջացնում է համար մեկ նյութը՝ ջուրը — (H2O): Ջրածնի պարունակությունը երկրակեղևում 0,15 % է, ընդհանուր պարունակությունը Երկրի վրա՝ 1 %: Ջրածինը Երկրի վրա ազատ վիճակում հանդիպում է հազվադեպ՝ որոշ հրաբխային և այլ բնական գազերում, օդում՝ 10-4%:

    Ջրածինը համարվում է, որպես երկրի մակերևույթի և տիեզերքի առավել տարածված տարր: Ջրածնի այրման ջերմաստիճանը ամենաբարձրն է, իսկ թթվածնի մեջ այրելու ժամանակ առաջացած նյութը ջուրն է:

cdn.britannica.com/99/22399-050-F18822C4/Hydrog...

Ջրածնի ֆիզիկական հատկությունները

Պարզ նյութը՝ ջրածինը (H2) սովորական պայմաններում անգույն, անհամ, անհոտ գազ է։ 14,5 անգամ թեթև է օդից Ջրում քիչ է լուծվում։ -252,8°С- ում 1 մթնոլորտային ճնշման տակ ջրածինը դառնում է շարժուն հեղուկ, որը ևս անգույն է։ Ջրածինը լավ լուծվում է որոշ մետաղներում՝ Ni,Pd,Pt։ Ջրածնի դիրքը 1 և 7-րդ խմբում պայմանավորված է նրանով, որ ջրածնի ատոմը կարող է կորցնել էլեկտրոն, նմանվելով ալկալիական մետաղներին և վերցնել էլեկտրոն, նմանվելով հալոգեններին, այիսպիսով ջրածնի ատոմը օժտված է վերօքսերկակիությամբ՝ կարող է լինել և՛ օքսիդիչ և՛ վերականգնիչ:

Ջրածնի քիմիական հատկությունները

Ջրածնի ատոմը խիստ ռեակցիոունակ է։ Այն շատ արագ առաջացնում է H2 մոլեկուլը: Ատոմական ջրածնով աշխատող այրիչը ստեղծում է 4000°С բարձր ջերմաստիճան, որը պայմանավորված է H2-ի կապի մեծ էներգիայով։ Բացի հիդրիդներից, որտեղ ջրածնի օքսիդացման աստիճանը -1 է, մնացած միացություններում ունի +1 օքսիդացման աստիճան։

Կիրառումը

Մեծ քանակությամբ ջրածին կիրառվում է ամոնիակ, HCl սինթեզելու համար, հեղուկ ճարպերի հիդրոգենացման համար։ Որպես թեթև գազ հելիումի հետ լցնում էին օդապարիկները։ Ջրածինը օգտագործում են բարձր ջերմաստիճան ստանալու համար՝ 3000-4000°С։ Սակայն ջրածնի ամենալուրջ խնդիրը՝ միջուկային այս ռեակցիան է 21H+31H=42He+n+17,6 կգ: Այս ռեակցիան ընթանում է 10 մլն աստիճանում։ Եթե հնարավոր լիներ կառավարել այս ռեակցիան, մարդկությունը կլուծեր էներգիայի պրոբլեմը։ Կարևոր է նաև պինդ վիճակում ջրածնի ստացումը (մետաղական ջրածին), որը օժտված է գերհաղորդականությամբ։

Ջրածին. Քիմիա – Անահիտ Հովհաննիսյան
Posted in Անգլերեն 8, Առցանց ուսուցում 8

The sun

The sun is shining,
The sun is warming,
The sun always smiles,
And every day in the summer.

fill – cause (a space or container) to become full or almost full. (լրացնել)

stir – move a spoon or other implement round in (a liquid or other substance) in order to mix it thoroughly. (խառնել)

feverish  – having or showing the symptoms of a fever. (բորբոքված)

shove – push (someone or something) roughly. (խոթել)

Posted in Անգլերեն 8, Առցանց ուսուցում 8

English | All summer in a day

“Ready?”

“Ready.”

“Now?”

“Soon.”

“Do the scientists really know? Will it happen today, will it?”

“Look, look; see for yourself!”

The children pressed to each other like so many roses, so many weeds, intermixed, peering out for a look at the hidden sun.

It rained.

It had been raining for seven years; thousands upon thousands of days compounded and filled from one end to the other with rain, with the drum and gush of water, with the sweet crystal fall of showers and the concussion of storms so heavy they were tidal waves come over the islands. A thousand forests had been crushed under the rain and grown up a thousand times to be crushed again. And this was the way life was forever on the planet Venus, and this was the school room of the children of the rocket men and women who had come to a raining world to set up civilization and live out their lives.

“It’s stopping, it’s stopping!”

“Yes, yes!”

Margot stood apart from them, from these children who could ever remember a time when there wasn’t rain and rain and rain. They were all nine years old, and if there had been a day, seven years ago, when the sun came out for an hour and showed its face to the stunned world, they could not recall. Sometimes, at night, she heard them stir, in remembrance, and she knew they were dreaming and remembering gold or a yellow crayon or a coin large enough to buy the world with. She knew they thought they remembered a warmness, like a blushing in the face, in the body, in the arms and legs and trembling hands. But then they always awoke to the tatting drum, the endless shaking down of clear bead necklaces upon the roof, the walk, the gardens, the forests, and their dreams were gone.

All day yesterday they had read in class about the sun. About how like a lemon it was, and how hot. And they had written small stories or essays or poems about it:

I think the sun is a flower,
That blooms for just one hour.

That was Margot’s poem, read in a quiet voice in the still classroom while the rain was falling outside.

“Aw, you didn’t write that!” protested one of the boys.

“I did,” said Margot. “I did.”

“William!” said the teacher.

But that was yesterday. Now the rain was slackening, and the children were crushed in the great thick windows.

Where’s teacher?”

“She’ll be back.”

“She’d better hurry, we’ll miss it!”

Unknown words

Peering — Peering is a process by which two Internet networks connect and exchange traffic. 

Gush — to flow out or issue suddenly, copiously, or forcibly, as a fluid from confinement.

Stunned — to deprive of consciousness or strength.

They turned on themselves, like a feverish wheel, all tumbling spokes. Margot stood alone. She was a very frail girl who looked as if she had been lost in the rain for years and the rain had washed out the blue from her eyes and the red from her mouth and the yellow from her hair. She was an old photograph dusted from an album, whitened away, and if she spoke at all her voice would be a ghost. Now she stood, separate, staring at the rain and the loud wet world beyond the huge glass.

“What’re you looking at?” said William.

Margot said nothing.

“Speak when you’re spoken to.”

He gave her a shove. But she did not move; rather she let herself be moved only by him and nothing else. They edged away from her, they would not look at her. She felt them go away. And this was because she would play no games with them in the echoing tunnels of the underground city. If they tagged her and ran, she stood blinking after them and did not follow. When the class sang songs about happiness and life and games her lips barely moved. Only when they sang about the sun and the summer did her lips move as she watched the drenched windows. And then, of course, the biggest crime of all was that she had come here only five years ago from Earth, and she remembered the sun and the way the sun was and the sky was when she was four in Ohio. And they, they had been on Venus all their lives, and they had been only two years old when last the sun came out and had long since forgotten the color and heat of it and the way it really was.

But Margot remembered.

“It’s like a penny,” she said once, eyes closed.

“No it’s not!” the children cried.

“It’s like a fire,” she said, “in the stove.”

“You’re lying, you don’t remember!” cried the children.

But she remembered and stood quietly apart from all of them and watched the patterning windows. And once, a month ago, she had refused to shower in the school shower rooms, had clutched her hands to her ears and over her head, screaming the water mustn’t touch her head. So after that, dimly, dimly, she sensed it, she was different and they knew her difference and kept away. There was talk that her father and mother were taking her back to Earth next year; it seemed vital to her that they do so, though it would mean the loss of thousands of dollars to her family. And so, the children hated her for all these reasons of big and little consequence. They hated her pale snow face, her waiting silence, her thinness, and her possible future.

“Get away!” The boy gave her another push. “What’re you waiting for?”

Then, for the first time, she turned and looked at him. And what she was waiting for was in her eyes.

“Well, don’t wait around here!” cried the boy savagely. “You won’t see nothing!”

Her lips moved.

“Nothing!” he cried. “It was all a joke, wasn’t it?” He turned to the other children. “Nothing’s happening today. Is it?”

They all blinked at him and then, understanding, laughed and shook their heads.

“Nothing, nothing!”

“Oh, but,” Margot whispered, her eyes helpless. “But this is the day, the scientists predict, they say, they know, the sun…”

“All a joke!” said the boy, and seized her roughly. “Hey, everyone, let’s put her in a closet before the teacher comes!”

“No,” said Margot, falling back.

They surged about her, caught her up and bore her, protesting, and then pleading, and then crying, back into a tunnel, a room, a closet, where they slammed and locked the door. They stood looking at the door and saw it tremble from her beating and throwing herself against it. They heard her muffled cries. Then, smiling, the turned and went out and back down the tunnel, just as the teacher arrived.

“Ready, children?” She glanced at her watch.

“Yes!” said everyone.

“Are we all here?”

“Yes!”

The rain slacked still more.

They crowded to the huge door.

The rain stopped.

It was as if, in the midst of a film concerning an avalanche, a tornado, a hurricane, a volcanic eruption, something had, first, gone wrong with the sound apparatus, thus muffling and finally cutting off all noise, all of the blasts and repercussions and thunders, and then, second, ripped the film from the projector and inserted in its place a beautiful tropical slide which did not move or tremor. The world ground to a standstill. The silence was so immense and unbelievable that you felt your ears had been stuffed or you had lost your hearing altogether. The children put their hands to their ears. They stood apart. The door slid back and the smell of the silent, waiting world came in to them.

The sun came out.

It was the color of flaming bronze and it was very large. And the sky around it was a blazing blue tile color. And the jungle burned with sunlight as the children, released from their spell, rushed out, yelling into the springtime.

“Now, don’t go too far,” called the teacher after them. “You’ve only two hours, you know. You wouldn’t want to get caught out!”

But they were running and turning their faces up to the sky and feeling the sun on their cheeks like a warm iron; they were taking off their jackets and letting the sun burn their arms.

“Oh, it’s better than the sun lamps, isn’t it?”

“Much, much better!”

They stopped running and stood in the great jungle that covered Venus, that grew and never stopped growing, tumultuously, even as you watched it. It was a nest of octopi, clustering up great arms of fleshlike weed, wavering, flowering in this brief spring. It was the color of rubber and ash, this jungle, from the many years without sun. It was the color of stones and white cheeses and ink, and it was the color of the moon.

The children lay out, laughing, on the jungle mattress, and heard it sigh and squeak under them resilient and alive. They ran among the trees, they slipped and fell, they pushed each other, they played hide-and-seek and tag, but most of all they squinted at the sun until the tears ran down their faces; they put their hands up to that yellowness and that amazing blueness and they breathed of the fresh, fresh air and listened and listened to the silence which suspended them in a blessed sea of no sound and no motion. They looked at everything and savored everything. Then, wildly, like animals escaped from their caves, they ran and ran in shouting circles. They ran for an hour and did not stop running.

And then –

In the midst of their running one of the girls wailed.

Everyone stopped.

The girl, standing in the open, held out her hand.

“Oh, look, look,” she said, trembling.

They came slowly to look at her opened palm.

In the center of it, cupped and huge, was a single raindrop. She began to cry, looking at it. They glanced quietly at the sun.

“Oh. Oh.”

A few cold drops fell on their noses and their cheeks and their mouths. The sun faded behind a stir of mist. A wind blew cold around them. They turned and started to walk back toward the underground house, their hands at their sides, their smiles vanishing away.

A boom of thunder startled them and like leaves before a new hurricane, they tumbled upon each other and ran. Lightning struck ten miles away, five miles away, a mile, a half mile. The sky darkened into midnight in a flash.

They stood in the doorway of the underground for a moment until it was raining hard. Then they closed the door and heard the gigantic sound of the rain falling in tons and avalanches, everywhere and forever.

“Will it be seven more years?”

“Yes. Seven.”

Then one of them gave a little cry.

“Margot!”

“What?”

“She’s still in the closet where we locked her.”

“Margot.”

They stood as if someone had driven them, like so many stakes, into the floor. They looked at each other and then looked away. They glanced out at the world that was raining now and raining and raining steadily. They could not meet each other’s glances. Their faces were solemn and pale. They looked at their hands and feet, their faces down.

“Margot.”

One of the girls said, “Well…?”

No one moved.

“Go on,” whispered the girl.

They walked slowly down the hall in the sound of cold rain. They turned through the doorway to the room in the sound of the storm and thunder, lightning on their faces, blue and terrible. They walked over to the closet door slowly and stood by it.

Behind the closet door was only silence.

They unlocked the door, even more slowly, and let Margot out.

Posted in Պատմություն 8, Առցանց ուսուցում 8

Ապրիլի 10-17

ԱՐԵՎՄՏԱՀԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ ԱՌԱՋԻՆ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ՆԱԽՕՐԵԻՆ

Պատմել  երիտթուրքերի, որդեգրած  ծրագրերի  մասին /հեղաշրջումից առաջ և հետո/:

XX դ․ սկզբներին ուժեղանում էր հակահամիդյան պայքարը։ Շարժման մեջ մեծ դեր ուներ երիտթուրքերի «Միություն և առաջադիմություն» կուսակցությունը։ Հայերի մի մասը բռնակալության դեմ պայքարում անհրաժեշտ համարեցին համագործակցել Օսմանյան կայսրությունում գործող բոլոր ուժերի հետ։ Դաշնակցությունն իր նոր ծրագրում առաջադրեց Արևմտյան Հայաստանում լայն ինքնավարության պահանջը։ 1907 թվականին Փարիզում ընդդիմադիր ուժերի երկրորդ համաժողովը որոշեց զինված ապստամբության միջոցով տապալել համիդյան բռնատիրությունը։ 1908 թվականին տեղի ունեցավ հեղաշրջում։ Երիտթուրքերը Մակեդոնիայից շարժվեցին Կ․ Պոլիս՝ սուլթանից պահանջելով վերականգնել 1876թ․ չգործադրված սահմանադրությունը։ Սուլթանը տեղի տվեց։ Երկիրը հռչակվեց սահմանադրական միապետություն։ Օսմանյանը կայսրության և հայ ժողովուրդները մեծ հույս ունեին այդ հեղաշրջումից։ Հայ ազատագրական ուժերը նույնիսկ պայքարի օրակարգից հանեցին արևմտահայությանը ընդհանուր զինված ապստամության նախապատրաստելու խնդիր։ Սակայն ոգևորվածությունը շատ չտեևեց, որովհետև երիտթուրքերը ոչ մի փոփոխություն չարեցին։
Շարունակեցին Աբդուլ Համիդի հակահայ քաղաքականությունը։ Կիլիկիայի դեպքերը ցույց տվին, որ երիտթուրքերը որդեգրել են հայերի բնաջնջման աբդուլհամիդյան պետական ծրագիրը։

Ներկայացրու Հայկական Հարցը 1912-1914թթ.

1912թ․-ին Թիֆլիսում ստեղծվեց Հայոց ազգային բյուրոն։ Նրա գլխավոր նպատակն էր հասնել Հայկական հարցի լուծմանը։ Գևորգ Ե-ն 1912թ․-ին դիմեց ռուսական կայսրին՝ հայերին պաշտպանելու խնդրանքով։ Պողոս Նուբար փաշան նշանակվեց Եվրոպայում կաթողիկոսի լիազոր ներկայացուցիչ։ Նրա գլխավորությամբ ստեղծված Ազգային պատվիրակությունը հայկական բարենորոգումներին հուշագիր պատրաստեց տերություններին ներկայացնելու համար։ 1913թ․ ամռանը Հայկական հարցը կրկին դարձավ վեց տերությունների դիվանագիտական պայքարի առարկա։ 

Կ․ Պոլսում ռուսական դեսպանության թարգմանիչ Անդրեյ Մանդելշտամը կազմեց հայկական բարենորոգումների նախագիծ։ Ըստ նախագծի՝ հայկական վեց նահանգներից՝ Էրզրում, Վան, Բիթլիս, Դիարբեքիր, Խարբերդ, Սեբաստիա, կազմվելու էր մեկ նահանգ։ Նահանգի գերագույն կառավարիչը պետք է լիներ թուրքահպատակ քրիստոնյա կամ եվրոպացի։ Ի վերջո սկսվեց բանակցությունների նոր փուլ՝ այս անգամ ռուսական և թուրքական կողմերի մեջ։ 

  • 1914թ. հունվարի 26-ի ռուս-թուրքական համաձայնագիրը

1914 թվականին ստորագրվեց Արևմտյան Հայաստանում բարենորոգումներ անցկացնելու վերաբերյալ ռուս-թուրքական համաձայնագիրը։ Ըստ համաձայնագրի՝ յոթ նահանգներից ձևավորվում էր վարչական երկու միավոր։ Դրանք կառավարելու էին օտարերկրյա երկու տեսուչները։ Ռուս-թուրքական համաձայնագիրը հայերին ինքնավարություն չէր տալիս և ավելի համեստ պահանջներ էր առաջադրում, քան Մանդելաշտամի ծրագիրը։ Հայկական հարցի այս փուլում խզեցին կապերը երիտթուրքերի հետ և դարձան իշխանություններին ընդդիմություն։

  • 1914թ.-ի բարենորոգումների չիրականացման պատճառները

Երիտթուրքական  կառավարությունը տարբեր պատճառներով նորից ձգձգում էր հայկական բարենորոգումների իրագործումը։ 1914թ․ տեսուչներ ընտրվեցին հոլանդացի դիվանագետ Լ․ Վեստենենկը և նորվեգացի գնդապետ Ն․ Հոֆը։ Հոֆը նոր էր եկել Արևմտյան Հայաստան, իսկ Վեստենենկը դեռ չէր էլ ժամանել, երբ սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը։ Օգտվելով բարենպաստ իրավիճակից Թուրքիան չեղյալ համարեց բարենորոգումների ծրագիրը և կասեցրեց եվրոպացի տեսուչների աշխատանքը։ Այսպիսով՝ հայկական բարենորոգումների հերթական փորձը նույնպես ձախողվեց։

  • «Պողոս Նուբար փաշան  որպես հայ ականավոր քաղաքական գործիչ»

1904 թ. Պողոս Նուբար փաշան ընտրվում է Կահիրեի գավառական երեսփոխանական ժողովի ատենապետ։ Նրա օրոք՝ 1905 թ.-ից 1914 թթ. Կահիրեի հայոց եկեղեցու հասույթները 2000 ոսկուց հասան 10.000-ի։ 1904 թ.-ին օգնություն ուղարկեց Տարոնի տառապյալներին, 1905 թ.-ին՝ էջմիածնին, աջակցեց Կահիրեի Գալուստյան վարժարանի կառուցմանը։ 1906 թ. Կահիրեում տեղի ունեցավ նշանավոր գործիչների համագումար,որը հիմնեց աշխարհում մինչ այսօր գործող ամենամեծ բարեգործական ընկերությունը՝ Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը։ Նպատակը արևմտյան Հայաստանում և Կիլիկիայում ապրող հայությանն օգնություն հասցնելն էր։ Ստեղծեցին անձեռմխելի հիմնադրամ, որը կնպաստեր ծրագրի հարատևմանը։

1912 թ․ Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գևորգ 5-րդի կոնդակով գլխավորեց ազգային պատվիրակությունը և պետք է Մեծ տերություններին ներկայացներ թուրքահպատակ հայկական նահանգներում բարեփոխումներ կատարելու հարցը։ Նրան էին ընտրել, քանի որ ուներ կարողություն, որևէ կուսակցության չէր հարում, հեղինակություն էր աշխարհասփյուռ հայության համար և Եվրոպայի դիվանագիտական պաշտոնական շրջանակներում։ Ի տարբերություն մինչ այդ պատվիրակության ղեկավար հոգևորականների,նա հարցը ներկայացնում էր ոչ թե մարդասիրական,այլ շահադիտական տեսանկյունից։ Հետևանքը եղավ 1914 թ-ին Թուրքիային բարենորոգումներ պարտադրող պայմանագիրը,որը ցավոք համաշխարհային պատերազմի պատճառով, մնաց անկատար։ Պատերազմի սկսելու պահին Պողոս Նուբարը կիլիկիահայերին փրկելու նպատակով 1914 թ. նոյեմբերին, ծովեզերքը գրավելու առաջարկով դիմում է անգլիական իշխանություններին, Բրիտանական ուժերի ափ հանումը կապահովեր տեղի հայերի անվտանգությունը, սակայն Բրիտանացիները այլ ծրագիր ունեին։

Պողոս Նուբարը նոր թափ է հաղորդում արևելահայերի շարժամանը՝ 6000 ոսկի ուղարկելով Թիֆլիս։ Սկսում նոր հանգանակություններ։ Հայության անունից շրջում է Եվրոպայում՝ բանակցելով տարբեր երկրների կառավարությունների հետ։ Հույս ուներ, որ պատերազմում մեր հաղթանակից հետո ամենինչ կփոխվի:

1919 թ. Պողոս Նուբարը՝ որպես արևմտահայերի պատվիրակության ղեկավար, ՀՀ պատվիրակության հետ միասին ներկայացավ Փարիզի կոնֆերանսում։ 1919 թ հոկտեմբերի 29 -ին Պողոս Նուբարը Միացյալ կառավարություն ստեղծելու առաջարկով պատվիրակներ ուղարկեց Հայաստան, սակայն արդյունքի չհասան։

Զապել Եսայան նրա իսկական անունը Զապել Հովհաննիսյան ծնվել է փետրվարի 4, 1878 թվականին մարզ Ստամբուլ, Թուրքիա։ Մահացել է 1943 թվականին Սիբիրում, ԽՍՀՄ։ Նրա մասնագիտությունը վիպասան, թարգմանիչ, գրականագետ, բանաստեղծ, հրապարակախոս, համալսարանի պրոֆեսոր և գրող, գրել է բազմաթիվ վեպեր։  Թուրք պատմաբան Ումիթ Քուրթը և լրագրող Ալև Էրը Փարիզի Նուբարյան գրադարանում կատարած ուսումնասիրությունների ժամանակ հայտնաբերել են ցեղասպանության մասին վկայող մի փաստաթուղթ` հայտնի գրող Զաբել Եսայանի 11-էջանոց զեկույցը, որով հեղինակը ներկայացրել է 1915-ին և դրանից հետո հայ կանանց և աղջիկներին պատուհասած դժբախտությունները:
Նրանց կարծիքով այդ փաստաթուղթը մինչև օրս հրատարակված չի եղել: Ըստ «Ագոս» թերթի՝ այդ զեկույցը ներկայացվել է Փարիզի Խաղաղության կոնֆերանսում հայկական պատվիրակության անդամ Պողոս Նուբար Փաշային: Վերջինս էլ այն հանձնել է կոնֆերանսին մասնակից երկրների ներկայացուցիչներին:
Զաբել Եսայանը զեկույցում նշում է, որ երիտութուրքական իշխանությունները պատերազմը սկսելուց անմիջապես հետո սիստեմատիկ կերպով իրականացրել են երկրի ոչ մուսուլման ազգերի ոչնչացումը: Երիտասարդ կանանց, աղջիկներին և երեխաներին գողանում էին: Ըստ Եսայանի՝ նրանց թիվը գերազանցում է 200 հազարը, գրում է Ermenihaber-ը:
Եսայանն առանձին կետերով ներկայացրել է, թե ինչպես էին թուրքերն առևանգում կանանց և երեխաներին:
1. Կանաց մի մասին առևանգում էին հենց իրենց քաղաքներից և գյուղերից: Էրզրումում թուրք սպաները գողանում էին քաղաքի հայնտի հայերի աղջիկներին, իսկ Էրզիջանում՝ հարուստ ընտանիքների ժառանգորդ աղջիկներին:
2. Կանանց և երեխաներին գողանում էին տղամարդկանցքաղաքներից ու գյուղերից հեռացնելուց, սպանելուց հետո: Ոստիկանները, որոնք ուղեկցում էին կանանց խմբերը, նրանց բերում էին մի որևէ աղբյուրի մոտ, սակայն դրան մոտենալ և ջուր խմել արգելում էին: Ջուր խմելու գինը թուրք զինվորներին տրվելն էր:
3. Երբ այդ կանայք հասնում էին որևէ հավաքատեղի, նրանց վրա էին հարձակվում քրդերը, չերքեզները, չեչենները:
Թերևս զեկույցի ամենասարսափելի մասը վերաբերում է հայ կանանց նկատմամբ թուրքերի վերաբերմունքին: Եսայանը նշում է, որ բարձր դասի պատկանող կանանց խումբը հսկել է լավ պատրաստված պահակախումբը: Այդ կանանցից շատերն առաջին իսկ հնարավորության դեպքում ինքնասպան են եղել: Շատ ծնողներ իրենց երիտասարդ աղջիկներին նետել են Եփրատի ջրերի մեջ: Նորածին երեխաներին գրկած բազմաթիվ երիտասարդ կանայք նույնպես ցատկել են անդունդը: «Շատերը խենթացան: Նրանցից ոմանք բռնաբարությունից հետո կարողացել են փախչել, սակայն մեծ մասը զոհվել է փախուստի պահին: Շատ քիչ էր այն մարդկանց թիվը, որ կարողացել է ինքնապաշտպանվել»:

Աղբյուրները՝ Հայոց պատմություն, դասագիրք 8-րդ դասարան, էջ106-111, համացանց